a digital library of Latin literature
   
CSL Home



Keyword Search
  
     advanced search

Browse by:
          Author
          Title
          Genre
          Date

Full Corpus:
   All available texts
      (single page)



Help
Secondary Texts

What's New
Copyright
Credits
Contact Us

Palladius Rutilius Taurus Aemilianus
Opus agriculturae
ed. J.C. Schmitt (Leipzig: Teubner 1898)

Previous

Table of contents

Next
   


Liber XIV
siue
De insitione



AD PASIPHILVM VIRVM DOCTISSIMVM.

     Habes aliud indultae fiduciae testimonium. Pro usura temporis hoc opus de arte insitionis adieci. Sed quod uolumina haec ruris colendi serius, quam iusseras, scripta sunt, librarii manus segnior effecit, cuius ego tarditatem numquam maligne aestimo. Existimo enim, quo frequenter inclinet argutia seruorum. Malo operam eius expectare potius quam timere. [2] Nescio, utrum commune sit dominis: mihi difficile contingit in seruilibus ingeniis inuenire temperiem. Ita saepissime natura haec uitiat commodum, si quod est, et miscet optanda contrariis. Velocitas procurrit in facinus: segnities figuram benignitatis imitatur et tantum recedit ab agilitate, quantum recessit a scelere. Dius tamen apud te pudorem meum distuli, sed hoc quasi bonus famulus feci. Verum nescio, si tuum ad has modo minutias inclinetur ingenium. [3] Grande erit et par desiderio suo, quod studii tui quaeret adfectio. Et licet de hic nugis fauorabiliter sentias, ego meas opes existimare non differo. Non est magni loci assibus intuendis oculos duxisse per puluerem, quia nescio quomodo notae sunt quaedam maximarum personarum minuta conpendia.


Pasiphile, ornatus fidei, cui iure fatemur,
     si quid in arcano pectoris umbra tegit,
bis septem paruos, opus agricolare, libellos,
     quos manus haec scripsit parte silente pedum,
nec strictos numeris nec Apollinis amne fluentes5
     sed pura tantum rusticitate rudes
commendas, dignaris, amas et uilia dicta
     adfectu socii sollicitante colis.
Nunc ideo modicum crescens fiducia carmen
     obtulit arbitrio laetificanda tuo. 10
Et nostrae studium non condemnabile Musae
     urbanum fari rusticitatis opus:
sub thalami specie felices iungere siluas,
     ut suboli mixtus crescat utrimque decor,
connexumque nemus uestire adfinibus umbris 15
     et gemina partum nobilitare coma,
foederibus blandis dulces confundere sucos
     et laetum duplici fruge saporis ali:
quae quibus hospitium praestent uirgulta, docebo,
     quae sit adoptiuis arbor onusta comis. 20
Ipse poli rector, quo lucida sidera currunt,
     quo fixa est tellus, quo fluit unda maris,
cum possent mixtos ramis inducere flores
     et uaria grauidum pingere fronde nemus,
dignatus nostros hoc insignire labores, 25
     naturam fieri sanxit ab arte nouam.
Non segne officium nostrae reor esse camenae
     aut operis parui gratia fiet inops.
Si uelocis equae pigro miscetur asello
     ardor, ut in sterilem res cadat acta gradum30
fecundumque genus productus deleat heres
     et sibi defectum copia prolis agat:
cur non arbor inops pinguescat ab hospite gemma
     et decus externi floris adepta micet?
Incipiam, quicquid ueteres scripsere coloni, 35
     sacraque priscorum uerba labore sequar.
Principio multas species industria sollers
     protulit et doctam iussit inire manum.
nam quaecumque uirens alienis frondibus arbos
     comitur, his discit credita ferre modis. 40
aut noua discreto figuntur germina libro
     aut aliud sumunt robora fissa caput
aut uirides oculos externi gemma tumoris
     accipit et lento stringitur uda sinu.


                DE VITE.
Primus echionii palmes se iungere Bacchi 45
     nouit et externo tenditur uua mero.
Nexilibus gemmis fecundos inplicat artus
     uitis et amplexum pascit adulta genus
degenerisque comae uestigia mitis inumbrat
     pampinus et pingui curuat onusta deo. 50


                DE OLIVA.
Robora Palladii decorant siluestria rami,
     nobilitat partus baca superba feros,
fecundat sterilis pingues oleaster oliuas
     et quae non nouit munera, ferre docet.


                DE PIRO.
Germine cana prius niueos haud inuida flores 55
     commodat et uarium nectit amore nemus.
Nunc rapit hirsutis horrenda sororibus arma
     et docet indomitas ponere tela piros.
Nunc teretem pingui producit acumine malum
     fraxineasque nouo flectit honore manus. 60
Phyllida quin etiam grandi mitescere fructu
     instituens, durae dat sua membra cuti.
Et steriles spinos et inertem fetibus ornum
     dotat et ignotum cogit amare decus.
Huius et inmissi uertere cydonea rami 65
     pomaque confusus blanda creauit odor.
Castaneae septos aspro uelamine fetus
     exuit et placido pondere mutat onus
mespilaque exarmat pugnacibus horrida membris
     et mala tranquillo cortice uota premit. 70
Creditur in libycis sua germina nectere ramis
     laetaque puniceo posse decore frui.


                DE MALO PVNICO.
Punica non alios umquam dignata sapores
     mala nec externis adsociata comis,
ipsa suas augent mutato semine gemmas 75
     et sibi cognato picta rubore placent.


                DE POMO.
Insita proceris pergit concrescere ramis
     et sociam mutat malus amica pirum
seque feros siluis hortatur linquere mores
     et partu gaudet nobiliore frui. 80
Spiniferas prunos armataque robora sentes
     leuigat et pulchris uestit adulta comis.
Exiguam sorbum dulci distendere suco
     nouit et ad cupidas flectere poma manus.
Stipitibus gaudet nomen mutare salignis 85
     et gratum Nymphis spargere flore nemus.
Robora thyrsigero platani concordia Baccho
     fetibus instituit plena rubere nouis.
Illius insolitas miratur persicus umbras
     populeaeque ferunt candida dona comae. 90
Mespilus huic paret lapidosaque uiscera mutans
     tenditur et niueo plena liquore rubet.
Pro sudibus fetis et pro praegnantibus armis
     castaneae fuluum dant noua mala decus.


                DE PERSICO.
Ipsa suos onerat meliori germine ramos 95
     persicus et pruno scit sociare genus
imponitque leues in stipite phyllidis umbras
     et tali discit fortior esse gradu.


                DE MALO CYDONEO.
Cum praestet cunctis se fulua cydonea pomis,
     alterius nullo creditur hospitio. 100
Roboris externi librum aspernata superbit,
     Scit tantum nullo crescere posse decus.
Sed propriis pandens cognata cubilia ramis
     stat contenta suum nobilitare bonum.


                DE MESPILO.
Aemula dura piri despecti mala saporis 105
     mespilus admisso germine tuta subit
et geminis sese uiolentior inserit armis
     atque auidas terrent robora saeua manus.


                DE CITRO.
Nec non et citrei patiuntur mutua rami
     pignora, quae grauido cortice morus alit, 110
pomaque pasturi blando redolentia suco
     armatis mutant spicula nota piris.


                DE PRVNO.
Pruna suis addunt felicia germina membris
     donaque cognato corpore laeta ferunt.
Exarmat fetus, sed brachia roboris armat 115
     castaneae prunus iussa tenere larem.


                DE SILIQVA.
Adsuescunt siliquae uiridi mollescere suco
     et gremio pascunt cerea poma suo.


                DE FICV.
Persuadet moris tetrum uariare colorem
     ficus et inuasis dat sua iura comis. 120
Se quoque miratur pingui grandescere suco
     et solitum gaudet uincere poma modum.
Insignes foliis platanos, felicia mensis
     brachia, gaudentes uitis honore comas,
ingrediens pingui se cortice maxima ficus 125
     seruat et optatos inplet adepta sinus.


                DE MORO.
Mutua quin etiam moris commercia ficus
     praestat et oblatum robore germen alit.
Fraxinus huic auidae confert sua membra sodali
     et metuit fetus sparsa cruore nouos. 130
Proceras fagos et poma hirsuta uirentis
     castaneae duris aspera mala comis
inficiens monstrat piceo nigrescere partu,
     et suco pascit turgida poma nouo.
Obsequitur moris blando terebinthus odore 135
     et geminis ueniunt munera mixta bonis.


                DE SORBIS.
Sorba suos partus merito maioris honestant
     seminis et pulchro curua labore nitent.
Haec arbos spinae duros mucronibus artus
     exuit ac libris mitibus arma tegit 140
aureaque adnexo miscere cydonea fetu
     gaudet et externi dona coloris amat.


                DE CERASO.
Inseritur lauro cerasus partuque coacto
     tingit adoptiuus uirginis ora pudor.
Vmbrantes platanos et iniquam robore prunum 145
     conpellit gemmis pingere mebra suis
populeasque nouo distinguit munere frondes,
     sic blandus spargit brachia cana rubor.


                DE AMYGDALO.
Phyllis odoratos primaeuis floribus artus
     discisso pruni cortice fixa tegit 150
pomaque permutat uelamine persica mixto
     duritiemque docet tegminis esse loco.
In modicam tornat siliqua tendente figuram
     et frondes pulchro ditat odore feras
castaneamque trucem depulsis cogit echinis 155
     mirari fructus leuia poma sui.


                DE PISTACIIS.
Quin et amygdaleos subeunt pistacia ramos
     et meritum maius de breuitate petunt.
Haec et cognato cingens terebinthus amictu
     nutrit adoptiuis nobilitanda comis. 160


                DE CASTANEA.
Flumineam salicem fecundant ardua membra
     castaneae et multo pasta liquore uigent.


                DE NVCE.
Arbuteas frondes uastae nucis occupat umbra
     pomaque sub duplici cortice tuta refert.


Cetera, quae sollers processu temporis usus 165
     exprimet exemplis instituere nouis.
Haec sat erit tenuem uersu memorasse poetam,
     quem iuuat effossi terga mouere soli.
Carmina tu duros inter formata bidentes
     aspera sed miti rusticitate lege. 170


Previous

Table of contents

Next
   


FORUM ROMANUM